به احتمال زیاد نام رم های ایرانی FDK و اس اس دی های ساخت ایران فدک مموری را شنیده‌اید. با دعوت رسمی این شرکت از برخی رسانه‌های تخصصی، جهت بازدید از خط تولید فدک مموری، فرصتی پیش آمد تا به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا ادعای تولید حافظه رم و اس اس دی در داخل ایران صحت دارد یا خیر؟ در ادامه با گزارش شهر سخت‌افزار همراه باشید.
با توجه به دعوت رسمی گروه حافظه فدک از نمایندگان برخی رسانه‌ها از جمله شهر سخت‌افزار، روز سه‌شنبه گذشته در محل کارخانه این شرکت حاضر شدیم تا نگاهی از نزدیک به فرایند تولید آنچه رم ایرانی و حافظه SSD ایرانی نامیده و طی سالیان گذشته با برند FDK در بازار توزیع شده بیندازیم.
همانطور که عنوان شد، گروه حافظه فدک خود را به عنوان اولین و تنها تولیدکننده حافظه رم در ایران و غرب آسیا معرفی کرده است. برادران چراغچی، مدیران ارشد این شرکت که کارشان را با فروشندگی لوازم کامپیوتر آغاز کرده بودند، اکنون به دنبال ساخت ماژول‌های حافظه رم پیشرفته بوده و در همین رابطه خط تولیدی در منطقه ویژه اقتصادی پیام در استان البرز احداث کرده است.
فهرست مطالب
تاریخچه مختصر از شرکت فدک مموری؛ تنها تولیدکننده رم ساخت ایران
طبق اعلام صادق چراغچی، مدیر عامل گروه حافظه فدک، ایده تاسیس این شرکت در سال 1385 شکل گرفت. وی اعلام کرد که فعالیت این مجموعه در ابتدا به واردات محصولات مختلف حوزه سخت‌افزار مربوط می‌شد و پس از مدتی ایده تولید قطعات سخت‌افزار مطرح گردید.
در ابتدا این شرکت به مهندسی معکوس منابع تغذیه (پاور) پرداخته و پس از مواجه با چالش‌هایی در این زمینه، پروژه مذکور متوقف گردید. پس از آن در سال 1394 مهندسان گروه فدک مموری سراغ پروژه ساخت حافظه رم DDR3 رفته و اواخر همان سال تولید صنعتی این محصول آغاز گردید که جزء کالاهای ارزان قیمت بازار به حساب می‌آید. البته به این نکته نیز اشاره شد که در حال حاضر رم‌های DDR4 این شرکت به وفور در بازار عرضه می‌شوند و برنامه شرکت به این نحو است که رم‌های DDR5 نیز در آینده‌ای نزدیک در بازار کشور توزیع گردند.
این شرکت همچنین از سال 1398 نیز پروژه تولید اولین SSDهای SATA خود را آغاز کرده و از سال 1400 نیز تولید اولین اس اس دی‌های M.2 NVMe خود را شروع کرده که محصولات شرکت در این دو گروه نیز در بازار سخت‌افزار کشور عرضه می‌شوند که مدیر عامل گروه حافظه فدک معتقد است محصولات تولیدی این مجموعه موجب کاهش قیمت و بهبود وضعیت بازار حافظه رم یا SSD شده است.
مدیریت گروه حافظه فدک همچنین به این نکته نیز اشاره کرد که در تولید حافظه‌های ساخت این شرکت از ماشین‌آلات بروز مربوط به سال‌های 2019 تا 2021 استفاده می‌شود که علیرغم مشکلاتی مانند تحریم‌ها که موانع متعددی را در زمینه تهیه و انتقال آنها به کشور ایجاد کرده، این شرکت توانسته انواع حافظه‌های رم DDR3، DDR4 و DDR5 را در همه فرکانس‌ها و ظرفیت‌های مرسوم تولید کند. البته تولید انواع و اقسام درایوهای حافظه اس اس دی در ظرفیت‌ها و فرم فاکتورهای مختلف را نیز باید مورد اشاره قرار داد که فدک مموری معتقد است می‌تواند در این زمینه کل نیاز کشور به این حافظه‌ها را پاسخگو باشد.
در همین رابطه بخوانید:
– بررسی اولین SSD ساخت ایران؛ اس اس دی فدک FDK B5 یک ترابایتی [تماشا کنید]
نحوه طراحی و تولید مموری‌های فدک در ایران
قبل از هر نکته دیگری باید این توضیح را ارائه کنیم که اصولاً شرکت‌های تولید رم در دنیا بیشتر سازنده ماژول یا Module Maker هستند تا Chip Maker. در واقع شرکت‌هایی مانند جی اسکیل، کورسیر، ژل، پاتریوت، کورشیال، ADATA و انبوه شرکت‌هایی که می‌شناسید، امور مربوط به طراحی برد مدار چاپی حافظه رم، انتخاب قطعات، نحوه ارتباط و برنامه ریزی آنها را بر عهده دارند و تراشه‌های حافظه این قطعات تنها توسط چند شرکت معدود مانند سامسونگ، SKHynix و Micron که فناوری آنها را در اختیار دارند تهیه شده و تفاوت ماژول‌های شرکت‌ها در استفاده از کنترلرهای متفاوت، مواد مختلف در ساخت PCB، قطعات الکترونیکی، خنک کننده‌ها و … است.
در همین راستا نیز شرکت فدک مموری اعلام کرده که فرایند طراحی بردهای PCB این شرکت در ایران و توسط مهندسان داخلی انجام شده ولی به دلیل صرفه اقتصادی، آنها در خارج از ایران تولید می‌شوند و سپس برای مونتاژ بخش‌های دیگر به کشور وارد می‌شوند. فدک همچنین قطعات الکترونیکی و کنترلرهای خود را از شرکت‌های معتبر جهانی تهیه می‌کند تا مطمئن شود کیفیت ارائه شده به مشتریان در بالاترین سطح قرار دارد.
البته شرکت فدک مموری در نظر دارد تا ساخت کامپیوترهای مجتمع برای کاربردهای خاص یا همان Single-Board Computer که شامل یک پردازنده ARM و دیگر قطعات مرتبط است و در مصارفی مانند اندروید باکس‌ها یا لوازم خانگی به کار می‌روند را نیز در آینده آغاز کرده و در این حوزه نیز به عنوان اولین شرکت ایرانی، فعالیت کند.
خط تولید حافظه های فدک مموری ساخت ایران
در ادامه و پس از صحبت‌های اولیه با مدیریت شرکت فدک مموری، سری به خط تولید این شرکت زدیم تا از نزدیک روند تولید حافظه‌های رم و اس اس دی FDK را ببینیم.
ابتدا وارد خط تولید اتوماتیک شرکت فدک مموری شدیم که می‌توان گفت یک خط تولید مختصر ولی مفید با سرعت کار بالا بود که در زمان حضور ما در شرکت برای تولید رم‌های DDR4 تنظیم شده بود. فدک اعلام کرد که ظرفیت تولید این خط 30 هزار ماژول رم است.
دستگاه قلع
فرایند مونتاژ در این شرکت بدین صورت است که اولین دستگاه، عمل قلع کاری را بر عهده دارد و بردهای PCB ماژول‌ها پس از چیده شدن در نوار ورودی دستگاه، وارد آن می‌شوند تا خمیر قلع روی نقاط اتصال و Padهای آنها تزریق شده و بتوان در مرحله بعدی، خود قطعات را روی آنها جای داده و عملیات لحیم‌کاری را شروع کرد.
دستگاه مونتاژ SMT
دستگاه بعدی که در خط تولید با آن روبرو می‌شویم، دستگاه مونتاژ قطعات با فناوری نصب سطحی یا همان دستگاه مونتاژ SMT است که قطعات الکترونیکی مانند تراشه‌ها، خازن، مقاومت و دیگر مدارهای مجتمع را با برداشتن از مخزنی که برای آنها در نظر گرفته شده، روی برد قرار داده و عمل مونتاژ را انجام می‌دهد. در این دستگاه با توجه به اندازه کوچک قطعات مورد استفاده و حوزه کاری تولید رم و SSDهای فرکانس بالا در ابعاد کوچک، دقت بسیار بالایی نیاز است. به همین خاطر FDK از تجهیزات بسیار دقیق و حرفه‌ای استفاده می‌کند تا بتوان از عملکرد بی‌نقص بخش اولیه مونتاژ مطمئن بود.
به بیان ساده دستگاه SMT با نظر به نحوه کار و نقشه‌هایی که برایش تنظیم می‌شود، ابتدا قطعات را با الگوی اولیه خود تطبیق می‌دهد تا اگر مشکلاتی از قبیل دفرمه شدن پایه‌ها یا جهت اشتباه نصب آنها (به کمک دوربین‌های چشمی دستگاه مجهز به پردازش بینایی ماشین) رویت شود، قبل از نصب، متوجه مشکل شود.
مرحله بعدی رسیدن به دستگاهی است که در خروجی آن یک برد نیمه آماده را خواهیم داشت که قطعات روی آن سوار شده ولی هنوز فیکس نشده‌اند. در این شرایط ممکن است با کوچکترین برخوردی، قطعات جابجا شوند و به همین دلیل باید قبل از تثبیت، بردها وارد یک اجاق (Oven) مخصوص که عملکردی مانند کوره‌ها دارد شوند تا در حرارت بالا و پله‌های مختلف، با استفاده از خمیر قلعی که در مرحله اول روی برد قرار گرفته بود، به آن لحیم شود.
کوره و پس از کوره
همانطور که گفتیم فدک مموری به این نکته اشاره کرده که مدل دستگاه مورد استفاده توسط این شرکت سال ساخت 2019 تا 2021 داشته و با توجه به مدت زمان کارکرد کم دستگاه، در شرکت‌های صاحب نامی مانند فاکسکان نیز از آن برای انجام عملیات لحیم‌کاری استفاده می‌شود. این دستگاه بردها را طی مراحل گام به گام و با دماهای مشخصی در هر ناحیه (Zone) حرارت می‌دهند تا فرآیند لحیم کاری تکمیل شود. اگر برد دستگاه دو طرفه باشد این فرآیند از ابتدا و یک نوبت دیگر برای سمت دیگر آن انجام می‌شود تا در نهایت به محصولی برسیم که تکمیل شده و آماده پروگرمینگ و آزمایش اولیه شده است.
کنترل کیفیت
پس از آنکه زوائد پنل‌ها (یا به اصطلاح مارجین‌های) بردها برش خورده و و برد ماژول رم، یا هر قطعه دیگری به شکل جداگانه آماده شد، وارد مرحله تست می‌شوند تا تمام خانه‌های حافظه مورد بررسی عملکردی قرار بگیرند. نکته مهمی که فدک اعلام کرده آن است که 100 درصد بردهای تولیدی توسط شرکت مورد تست قرار می‌گیرد تا اصولاً هیچ ماژول با عملکرد نادرستی وارد مرحله بسته بندی نشود.
در این مرحله اگر بردی دارای مشکل باشد، پس از عیب‌یابی، قطعه عامل ایراد شناسایی شده و جهت دمونتاژ، رفع عیب و جایگزینی به بخش مربوطه ارسال می‌شود. در این مرحله از کمک فیکسچرها نیز استفاده تا برای مثال بتوان به صورت جداگانه برخی قطعات مانند تراشه‌ها را نیز روی برد قرار داده یا تست کرد.
کلیه مراحل فوق برای رم ایرانی FDK با شباهت زیادی برای حافظه SSD ساخت ایران FDK نیز انجام می‌شود و تنها برد تکمیل شده باید مرحله نهایی دیگری به نام تست پایایی یا RDT را بگذراند. این مرحله بدان صورت انجام می‌شود که اس اس دی تکمیل شده در یک محفظه تحت دماهای مختلف قرار می‌گیرد تا پس از اطمینان از عملکرد در شرایط سخت‌تر وارد مرحله بسته بندی و تکمیل شود.
نکته جالبی که از سوی مدیر عامل فدک در این مرحله مورد اشاره قرار گرفت آن است که فدک مموری دانش ساخت پروگرمر و برخی تست‌ها را به صورت بومی درآورده و این مراحل توسط خود مهندسان و مدیران شرکت تنظیم و برنامه‌ریزی شده‌اند.
حک لیزری، برچسب‌زنی و پکینگ نهایی
مرحله آخر، همانطور که از نامش مشخص است مربوط به حک اسامی مدل یا نشانه‌های مورد نظر تولید کننده روی برد یا قطعه، درج برچسب‌های مشخصات، زمان گارانتی و بسته بندی نهایی است که کالا را برای ورود به بازار آماده می‌کند. عکس‌های بیشتر از خط تولید رم ساخت ایران FDK و حافظه SSD ساخت ایران FDK را در گالری زیر مشاهده می‌کنید.
جمع‌بندی
این گزارش در واقع گشت و گذاری مختصر در گروه حافظه فدک مموری بود که در آن تلاش کردیم شما را با محصولات و خط تولید ایین شرکت آشنا کنیم. مشاهدت ما نشان داد که فدک نیز مانند بسیاری از سازندگان ماژول رم (Module Maker) و حافظه، به معنای واقعی در حال تولید این محصولات است که فرایند آن را در بالا ذکر کردیم (PCB طراحی ایران، تأمین قطعات از برندهای معتبر جهانی و مونتاژ در ایران). همچنین این شرکت با پیاده‌سازی دانش بومی پروگرمینگ و آزمون پس از تولید در داخل شرکت نیز مانند شرکت‌های دیگر انجام می‌شود.
البته اینکه یک تولید کننده درهای کارخانه خود را روی رسانه‌ها باز کرده و فرصتی فراهم کند تا بتوان خط تولید آن را دید و خبرهای خوب پیرامونش را به اطلاع کاربران رساند اتفاق به مراتب مثبت‌تری است که انتظار داریم از سوی تولیدکنندگان دیگر نیز میسر شود تا ببینیم ادعای تولیدکنندگان تا چه حد صحیح است و چقدر از فرایند تولید این قطعات و دستگاه‌ها در کشور انجام می‌شود.
دیدگاه شما در مورد محصولات فدک و این گزارش چیست؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
نظرات کاربران